Afsluiting seizoen 2024

Door Mariëlle Oudenes

En dan zit het er ineens weer op……Het seizoen 2024 is zo goed als voorbij. Jammer! Maar stiekem ook wel even lekker. Terugkijkend was het een seizoen met veel gezichten. De resultaten binnen het weidevogelbeheer zijn in sommige delen van ons gebied goed, maar in andere delen lukte het minder om kuikens vliegvlug te krijgen.

In polders met flinke oppervlaktes zwaar agrarisch natuurbeheer (ANLb) en met veel aandacht voor beheermozaïek boekten we mooie resultaten. ANLb dat zorgvuldig is neergelegd werkt dus. Grote concentraties weidevogels leidde hier en daar tot hoge percentages BTS tellingen van meer dan 80%. Zo zien we dat graag!

Toch waren er ook gebieden waar het broedsucces matig of buitengewoon slecht verliep. Door de extreem natte en koude start van het seizoen had de kievit wel een heel slechte start. Ook in gebieden met zwaar beheer, als plas-dras, kruidenrijk grasland en beweiding, maar met eigenlijk net te weinig weidevogels hadden de vogels het zwaar. Ze waren met minder en dat maakt het ook voor predatoren gemakkelijk om er een snack vandaan te halen.

Dat is spijtig, temeer omdat de agrariërs en weidewachters er veel voor doen.

Er is wederom weer hard gewerkt aan het duurzaam onderhoud van de sloten in ons gebied. Door het natte voorjaar is er later dan gemiddeld gestart met het baggerwerk. Veel agrariërs hebben zich echter alsnog ingespannen om de wenselijke 25% te baggeren. Door de georganiseerde demo-dag rondom slootschonen en baggeren in september zijn nog meer grondeigenaren op de hoogte van de mogelijkheden die er zijn en hopen we natuurlijk stiekem op groei van de pakketten slootbeheer voor 2025.

 

Media aandacht

Terugkijkend is het fijn om te kunnen melden dat we als Weidehof een professionaliseringslag hebben gemaakt. Bestuurstaken zijn verdeeld, de organisatiestructuur is gewijzigd en we hebben twee nieuwe veldcoördinatoren aangenomen. Daarnaast houden we ons ook structureel bezig met de communicatie. We hebben meerdere keren een goede pers gekregen in de (vak) bladen. In het afgelopen seizoen organiseerden we met succes bijeenkomsten bij ‘onze’ boeren voor bestuurders van gemeente, provincie en waterschap. Kortom: we hebben Weidehof dit seizoen op de kaart gezet. En niet onbelangrijk, onze website is vernieuwd. Neem gauw een kijkje!

Een zoektocht

Terug naar het veldwerk. Ook dit seizoen bleken de gevolgen van predatie een belangrijke factor binnen het weidevogelbeheer. Een factor die enorm frustreert. We zijn continu in overleg met collectieven, overheden en betrokken partijen over de aanpak en het beleid hierover. Stap één is het in kaart brengen van wat er gebeurt in de polders. We zullen daar in 2025 voor gesteld staan.

En dan tot slot het verdienmodel. Hoe kan een boer met een passie voor weidevogels tegelijkertijd voldoende inkomen halen uit zijn melkopbrengst? Het is een zoektocht, waarbij de samenwerking tussen agrariërs, natuurorganisaties en overheden beter van de grond moet komen.

Willen we echt grote schaal stappen zetten in weidevogel- en natuurbeheer, dan moet het zorgen voor de weidevogels en het landschap geen geld kosten, maar geld opleveren. Pas dan kunnen agrariërs zich met hart en ziel blijven inzetten en heeft de grutto weer een kans.

Slobeend café Nesse Noord druk bezocht

Het is vroeg in de ochtend en het moet gezegd, het weer zit mee en dat is best uitzonderlijk. Tijdens een van mijn ronden langs de boeren in de Nesse Noord en Ouderkerk Oost hoor ik veel grutto lawaai vanuit het NNN-gebied en ook bij de plas-dras van Halling zitten tureluurs, grutto’s en kieviten.
Verderop zitten een aantal slobeend mannetjes aan de rand van de waterkant. Het is een soort café, een boeren sociëteit, waar ook de meerkoeten een wormpje van de kruidenrijke bar meesnaaien. De slobeenden kwaken een beetje over het laatste nieuws. En ook de tureluurs doen nog een duit in het zakje. Het is druk aan de toog. En nadat iedereen weer is bijgepraat gaan de slobeenden weer ieder zijns weegs, terug naar de vrouwen, die braaf op de nesten zitten.

Verderop bij Marc Verdoold besluit ik even het veld in de gaan. Verdoold doet voor het eerst mee met ANLb en had vroeg in het seizoen twee nesten kievit en scholekster. Ik vind ze niet terug. Maar verderop - ik maak een korte insteek in het land - komen alarmerende grutto’s omhoog. Ook een tureluur is niet blij met mijn aanwezigheid en piept angstig boven mijn hoofd.
Het perceel ernaast is mozaïek gemaaid, met hoge en lage stukken gras, ideaal voor de weidevogels. Een mooi initiatief van deze melkveehouder.
De grutto’s hebben waarschijnlijk gebroed in het natuurgebied aan de andere kant van de Tiendweg en zijn toen met de gezinnen naar de percelen van Verdoold gegaan. Het beurt mij op. Als ik eerder was omgekeerd, waren ze niet omhoog gevlogen….En ook in de eerder gehouden BTS telling vond ik de vogels niet terug.

Bij deelnemer Vonk Noordegraaf loop ik richting plas-dras en word verwelkomd door een schol met jong. Ook een paar grutto’s laten van zich horen. Verderop bij Verkaik heb ik oordoppen nodig. Wat een weidevogel feest. Zelfs de boer is onder de indruk. Het succes stimuleert de beide broers om er werk van te maken. Hun enthousiasme werkt aanstekelijk.

Dream Team
Na mijn ronde, terug op kantoor. Collega Klaas vertelt over het wisselend succes van de BTS-tellingen. We schrijven eind mei zwarte cijfers, maar de finale moet nog beginnen. Maaien, niet maaien of stukken laten staan. Marielle gaat mee op de maaimachine om te redden wat er te redden valt. Ook Arne en ik proberen her en der last minute afspraken te maken. Daarbij ook geholpen door het drone team, ons dream team!! Bij Hoogendijk zitten veel kieviten met jongen, die na het broeden met de kuikens het kortere gras hebben opgezocht. Ons waarneming wordt bevestigd door de drone analyse. Hoe leuk is dat. En dan vergeet ik onze plantendeskundige Celia die echt overal is te vinden en de botanische graslanden bewaakt.

Bij melkveehouder Verkaik vestigden zich dit seizoen veel weidevogels. Een lust voor het oog en de oren. Een ree vlucht snel weg voor de trekker. Mart Jan is samen met broer Jaco een voorbeeld van hoe wij het bij Weidehof graag zien.
Op eigen initiatief laten ze een paar koeien grazen op het perceel naast de mais. De kieviten die er broeden kunnen zo met de kuikens verkassen naar een kort begraasd stuk land. De perfecte biotoop.
Lastminute ga ik mee met Jaco op de maaimachine op zoek naar jonge grutto’s. We zien een kuiken en besluiten samen een groot stuk te laten staan. Het is teamwerk en de broers krijgen er steeds meer lol in, al kan het qua bedrijfsvoering niet uit. Dat mag duidelijk zijn…..

Er zijn meer boeren in mijn gebied die zich met de volle 100% inzetten. Zo besluit Pieter Slingerland op stukken legselbeheer het maaien uit te stellen. De betrokkenheid van de familie is groot. In het veld zien we zijn vader met kleinkind op de quad opzoek naar jonge scholeksters. Slingerland behoort net als Verkaik en Daan de Vos tot de boeren met de meeste vogels, al lijken de kuikens bij Daan de Vos niet groot te worden vanwege predatie, zo vermoeden wij. Hier moeten we echt aan de slag met wildcamera’s om de predatie te monitoren. Want het is niet alleen voor de boer, maar ook voor het vrijwilligersteam een teleurstelling dat er zo weinig vliegvlug wordt.

Gezamenlijke opgave
In vogelvlucht scheer ik over de Krimpenerwaard en vergeet vast andere melkveehouders die al dan niet in het aan mij toegewezen gebied liggen. Toch gaat het om een gezamenlijke opgave van agrariërs, vrijwilligers en Weidehof. Met z’n allen zetten we de schouders eronder, zoals directeur Oudenes altijd prachtig verwoord. En zo is het. En ja, er moet voor het onderhouden van het landschap en de zorg voor weidevogels geld bij. Aan alle kanten begint het ANLb te schuren en wordt het voor de agrariërs onhoudbaar omdat het niet meer is te vereniging met hun bedrijfsvoering. Het veel besproken verdienmodel!

Tot het zover is ga ik als veldcoördinator voor het volgend seizoen opnieuw weer het  gesprek aan met de boeren over verbeterpunten in het weidevogelbeheer - want zonder hen gaan we de grutto niet redden.

 

Deelnemers van Weidehof helpen mee aan versterken leefgebied veldleeuwerik

De vogel hoort niet bij de big five, maar afgaand op zijn prachtige zang hoort de veldleeuwerik zeker in de top vijf. Het gaat helaas niet goed met deze mooie zangvogel, tijd voor actie dus!

Weidehof legt met subsidie van Provincie Zuid-Holland leeuwerikveldjes aan – een stuk land met een oppervlakte van ca. 25 m2, waarop een laag van 20-30 cm brekerzand is neergelegd. Het zandbed wordt ingezaaid met een mengsel van roodzwenkgras, gewone spurrie en echte kamille. Het veldje behoudt zijn openheid, maar trekt wel insecten (= voedsel) aan.

De veldleeuwerik zoekt voor vestiging graag weidevogels op. De meest geschikte locatie voor de veldjes is dan ook op percelen met weidevogelbeheer, bijvoorbeeld bij een plas-dras of kruidenrijk grasland.

Een aantal boeren in de Krimpenerwaard doet mee aan dit project uit het Actieplan Boerenlandvogels Zuid-Holland. Op de percelen is de aanleg van de veldjes gestart. En dat is goed nieuws – want dan zijn we straks in de Krimpenerwaard weer vaker getuige van de uitbundige zang en spectaculaire duikvluchten van het veldleeuwerik mannetje.

Weidevogelbescherming, ook in het naseizoen.

Voor de kievit was het niet een al te best seizoen. Deze mooie weidevogel broedt vroeg in het voorjaar, liefst op zwarte grond of in kort gras. Vanwege de vele regen gingen veel eerste legsels verloren. Nesten met eieren spoelden weg en kuikens vergingen van de kou. Ellende alom.
Als het slecht gaat met deze boerenlandvogel heeft dat ook gevolgen voor andere weidevogels als tureluur en grutto. Want de kievit is met zijn acrobatische vluchten en indrukwekkende schijnbewegingen in de lucht sterk in het verweer tegen roofdieren. En daar profiteren de andere vogels van.

Om het tij te keren legt Weidehof met subsidie braakstroken aan. Melkveehouder Arjan Mulder is alvast gestart met de aanleg van deze zogenoemde kievitstrook zodat het bedje gespreid is als de eerste kieviten zich rond eind februari weer melden in de Krimpenerwaard.